Een merkrecht ontstaat niet door gebruik, maar door registratie. Een merk is pas beschermd nadat het geregistreerd is, dit in tegenstelling tot het auteursrecht. Registratie vindt in bepaalde warenklassen plaats, op verschillende internationale niveaus. Hoe meer registraties, des te meer bescherming.

Merken worden gebruikt om producten of diensten van een onderneming te onderscheiden. In beginsel kan elk teken dat wordt gebruikt om producten of diensten van een onderneming te onderscheiden, als merk worden geregistreerd. Denk daarbij niet alleen aan woordmerken maar ook aan beeldmerken (ook bijvoorbeeld in een speciale schrijfwijze of lettertype), vormmerken, kleurmerken, klankmerken of combinaties van verschillende merkvormen.

Niet ieder teken kan een als merk dienen. De belangrijkste voorwaarde is dat het teken onderscheidend vermogen bezit. Dit houdt in dat een bepaald product of een bepaalde dienst herkenbaar afkomstig moet zijn van een bepaalde onderneming. Hoe sterker het onderscheidend vermogen van het merk, hoe meer bescherming de merkhouder geniet. De beschermingsduur van een merk is tien jaar en kan (voortdurend) worden verlengd. Indien een bepaald merk wel is gedeponeerd, maar niet (normaal) wordt gebruikt, kan het merk vervallen.

Vorderingen merkhouder

De merkhouder kan, wanneer er inbreuk op zijn merkrecht wordt gemaakt door een ander, schadevergoeding instellen. Daarnaast kan hij een vordering tot afdracht van winst (en rekening en verantwoording daarover) instellen. Ook kan hij de zaken, waarmee inbreuk is gemaakt op zijn merkenrecht en gelden opeisen die door de inbreuk zijn verkregen. Daarnaast kan hij vorderen, dat degene die inbreuk heeft gemaakt op zijn merkenrecht vertelt waar de zaken zich bevinden waarmee hij de inbreuk gepleegd heeft.

Licentieverlening

Een merkhouder kan ten met betrekking tot gebruik en exploitatie van zijn merk een licentieovereenkomst sluiten met een ander. Dit maakt vaak deel uit van een franchise-contract. Licentie- en franchise contracten zijn vaak zeer specifiek, met tal van verplichtingen voor de licentienemer.